De 6 vakgebieden van BRUGEL

De opdracht van de dienst Hernieuwbare Energie van BRUGEL berust op drie grote krachtlijnen: de stimulansen voor de productie, informatie over de oorsprong van groene stroom en de integratie van hernieuwbare energie in het net en op de markt.

Wat is de reikwijdte van uw opdracht op dit ogenblik?

Régis Lambert: Om de opdracht die de regering ons heeft toevertrouwd tot een goed einde te brengen, zorgt onze dienst voor de driemaandelijkse toewijzing van groenestroomcertificaten (GSC’s) en garanties van oorsprong (GO's). Hij staat ook in voor het beheer van de transacties, het advies aan initiatiefnemers van projecten en de certificering van installaties. Zoals reeds bekend, heeft SIBELGA eind 2018 een deel van onze initiële opdracht overgenomen. Voortaan verzamelt de Brusselse DNB de meetgegevens die afkomstig zijn van de producenten, valideert hij deze en bezorgt ons deze gevalideerde productiegegevens.

Productiepark

Wat waren de trends in het productiepark in 2019?

Régis Lambert: Wat het productiepark betreft, is het aantal dossiers dat we in 2019 hebben ontvangen, bijna verdubbeld ten opzichte van 2018. Er werden 1.300 dossiers ingediend in 2019, t.o.v. 600 in 2018. De afgelopen jaren hebben we deze cijfers gestaag zien stijgen. In vergelijking met de andere gewesten en andere Europese grootsteden, blijft het aantal behandelde dossiers niettemin intrinsiek laag. Eind 2019 hebben onze diensten ongeveer 6.000 installaties geregistreerd voor alle technologieën samen (5.730 fotovoltaïsche installaties en 270 warmtekrachtkoppelingsinstallaties).

Hoe verklaart u het feit dat er zo weinig nieuwe installaties worden geplaatst?

Régis Lambert: Er zijn diverse factoren die kunnen verklaren waarom onze hoofdstad achter loopt op het vlak van installaties voor de productie van hernieuwbare energie: het woningbestand wordt hoofdzakelijk bewoond door huurders; de meeste wooneenheden zijn appartementen en heel wat Brusselaars beschikken niet over voldoende middelen om in dit soort installaties te investeren. Bovendien is het beheer van de installaties veel ingewikkelder bij mede-eigendommen dan bij eengezinswoningen. Daar moet immers worden bepaald wie de investering doet, wie profiteert van de opbrengsten van de installatie en wie instaat voor het onderhoud en de storingen.  

Hoe was de situatie van het fotovoltaïsch park in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest?

In 2019 werd meer dan 22 MWp (megawattpiek) aan nieuw vermogen geïnstalleerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de productie van fotovoltaïsche zonne-energie. Het geheel van de installaties zorgde samen voor een vermogen van meer dan 112 MWp. Dit betekent een stijging van 24% ten opzichte van 2018 (90,5 MWp) en 68% ten opzichte van 2017 (66,9 MWp). Op dat tempo kan de kaap van 140 MWp fotovoltaïsche zonne-energie eind 2020 – begin 2021 worden gerond.

Marktactiviteit

Wat was de marktactiviteit in 2019?

Régis Lambert: In 2019 heeft BRUGEL de transacties van 620.000 GSC’s (tegenover 577.000 in 2018) gerealiseerd, voor een totaalbedrag van € 57,9 miljoen. In 2019 bedroeg de eenvoudige gemiddelde prijs van een GSC € 94,8. Het bedrag van deze transacties illustreert de marktactiviteit in de quotuminleveringsperiode 2019.

Hoe zit het met de quotuminlevering in 2019?

Régis Lambert: In 2019 bedroeg het quotum voor groenestroomcertificaten 9,2% van alle in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geproduceerde energie, d.w.z. dat de leveranciers samen 450.526 GSC's moeten afleveren tegen 31 maart 2020 (t.o.v. 432.099 GSC's in 2018). Voor de eindverbruiker komt de bijdrage aan de kosten van het systeem ongeveer overeen met het quotum, dat wil zeggen 9,2% vermenigvuldigd met het boetebedrag (€ 100) en het aantal verbruikte MWh. Voor een klant die 2.036 MWh verbruikt (gemiddelde Brusselse klant) bedraagt de kostprijs dus € 18,7 per jaar.

Productieondersteuning

Welke steunmechanismen zijn in 2019 voorgesteld aan de bevolking van Brussel?

Régis Lambert: Op zich blijft de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor dit type van technologie nog zeer interessant. Het systeem is zelfs een van de meest genereuze van Europa. Brusselse prosumers die een fotovoltaïsche installatie hebben met een vermogen van minder dan of gelijk aan 5 kWp ontvangen 3 groenestroomcertificaten (GSC's) per geproduceerde Mwh. En aangezien een GSC gelijk is aan zo'n € 100, ontvangen ze ongeveer € 300 per geproduceerde Mwh. In 2019 heeft de regering ons gevraagd om de kalibratie van deze steun grondig te herzien om beter aan te sluiten op de marktrealiteit. De minister heeft ons gevraagd om de door het BHG toegekende steun verder te categoriseren.

Welke conclusies hebt u hieruit getrokken?

Régis Lambert: Voor fotovoltaïsche installaties wordt deze steun historisch gezien toegekend volgens de omvang van de installatie: onder of boven 5 kW piekvermogen. Het leek ons verstandiger om deze typologie te verfijnen door extra categorieën te creëren. Onze diensten voerden een snelle vooranalyse uit die leidde tot een voorstel voor een nieuwe typologie, opgedeeld in 6 categorieën.

Naar aanleiding van deze voorstudie heeft de regering ons gevraagd de analyse te verdiepen. Op basis daarvan hebben we een advies geformuleerd, dat in september 2019 voor openbare raadpleging is voorgelegd. Als gevolg daarvan werd ook een verlaging van de momenteel toegekende steun voorgesteld om beter aan te sluiten op de marktrealiteit. Begin september 2019 werd een voorstel in die zin gepubliceerd.

Welke verlaging hebt u aanbevolen?

Régis Lambert: Rekening houdend met de marktrealiteit, hebben wij voorgesteld om de steun met -17% te verlagen voor de kleinste categorie, tot -42% voor de grootste. Deze cijfers houden uiteraard rekening met het feit dat de gewestelijke steun sinds 2013 ongewijzigd is gebleven en geen rekening houdt met de marktontwikkelingen, met name wat betreft de kosten van de installaties en apparatuur.

Hoe hebben de belanghebbenden van de sector hierop gereageerd?

Régis Lambert: Aangezien er verschillende nieuwe categorieën zijn gecreëerd, heeft de Raad van State niet toegestaan dat deze verandering bij ministerieel besluit werd voorgesteld. Als gevolg van deze weigering, moet het proces worden bekrachtigd door een besluit van de regering, dat momenteel in uitvoering is. De inwerkingtreding van het besluit is gepland voor juni 2020. De meeste spelers in de energiesector juichen deze veranderingen toe.

Hebt u bij dit onderzoek de gelegenheid gehad om het systeem van groenestroomcertificaten (GSC) ten gronde te herzien?

Régis Lambert: In 2019 hebben we auditbedrijf PwC de opdracht gegeven om een kwalitatieve studie uit te voeren van het huidige systeem van groenstroomcertificaten. De bedoeling daarvan was om de prestaties en de efficiëntie te analyseren. Het adviesbureau vergeleek daarbij de gegevens uit andere Europese regio's en stelde twee opties voor de ontwikkeling van het systeem voor. Een oplossing binnen het systeem zelf, die de bestaande oplossing handhaaft en verbetert, en een oplossing buiten het systeem, die een radicale verandering in termen van financiële steun bepleit. Deze studie, die voornamelijk in 2019 werd uitgevoerd, zal in 2020 worden afgerond. PwC pleit er in zijn conclusies voor om het systeem niet te veranderen maar te optimaliseren. Overstappen naar een ander systeem zou extra complicaties en aanzienlijke kosten met zich meebrengen.

Wat GSC's en GO's betreft, heeft de verbrandingsoven in Brussel een forfaitair bedrag ontvangen voor de verbranding van organisch afval met het oog op de productie van groene stroom. Is deze situatie in 2019 geëvolueerd?

Régis Lambert: In 2019 hebben we een analyse afgerond van het organische percentage groene stroom dat door de verbrandingsinstallatie in Brussel wordt geproduceerd. Tot dan toe werd dit percentage forfaitair vastgesteld. Na afloop van dit onderzoek heeft BRUGEL gevraagd om deze oefening jaarlijks uit te voeren om de percentages nauwkeuriger te bepalen. Deze nieuwe situatie zal ongetwijfeld impact hebben op het aantal toegekende groenestroomcertificaten (GSC's) en garanties van oorsprong (GO's). De inzet van deze studie is zeer hoog als we weten dat de verbrandingsoven momenteel bijna een kwart van de door het Gewest toegekende GSC's ontvangt (tussen 110.000 en 120.000 GSC's en GO's per jaar).

 

Traceerbaarheid van de verbruikte elektriciteit (Garanties van Oorsprong)

Welke maatregelen hebt u in 2019 genomen om de traceerbaarheid van de garanties van oorsprong (GO) te garanderen?

Régis Lambert: De AIB (Association of Issuing Bodies) stelt een norm voor Garanties van Oorsprong (GO) voor. Deze norm stelt haar 23 leden in staat om op een betrouwbare en consistente manier garanties van oorsprong toe te kennen, te ruilen en te annuleren. In 2019 hebben we het Change Process (veranderingsproces) binnen de AIB verder geïmplementeerd, om het bestuur en de structuur van de vereniging te optimaliseren. We hebben deze structuur vooral compatibel willen maken met de uitbreiding van de garantie van oorsprong naar andere energiedragers.

De GO die enkel betrekking heeft op elektrische energie zal uiteindelijk worden uitgebreid naar biogas en andere energieën zoals groene warmte of waterstof (zie de nieuwe Europese richtlijn die in 2018 is goedgekeurd). De AIB heeft zoveel ervaring opgedaan met elektrische GO's dat het voor de hand ligt om het beheer van deze energieën aan haar toe te vertrouwen. We zijn er ons immers van bewust dat als de overheid niet ingrijpt, de particuliere sector het snel zal overnemen. Het bewijs is er al: in Vlaanderen heeft een privé-instelling reeds GO's voor gas gelanceerd.

In 2019 voerde het kwaliteitssysteem van de AIB ook een audit uit bij BRUGEL. Deze audit heeft ons in staat gesteld gebieden te identificeren die voor verbetering vatbaar zijn, maar over het geheel genomen was het resultaat meer dan bevredigend. BRUGEL was ook voor het eerst gastheer van de Algemene Vergadering van de AIB in maart 2019.

AIB (Association of Issuing Bodies)

Elk jaar maakt de AIB (Association of Issuing Bodies) de balans op van de activiteiten van de garanties van oorsprong (GO) van de 23 leden die in 20 landen vertegenwoordigd zijn (België wordt vertegenwoordigd door 3 afzonderlijke leden). Dit verslag bevat informatie over de uitstoot, het gebruik, de overdracht en het vervallen van de garanties van oorsprong in de landen die lid zijn van de vereniging.

Garantie van oorsprong (GO)

De garantie van oorsprong (GO) is een traceerbaarheidssysteem dat op Europees niveau werd ingevoerd om de eindverbruiker nuttige informatie te verstrekken over de (geografische en technologische) oorsprong van de verbruikte elektriciteit en op die manier het verbruik van groene stroom te bevorderen. De energieleveranciers zijn verplicht om garanties van oorsprong te kopen in verhouding tot de groene stroom die zij via hun contracten voor groene stroom verkopen.

Integratie van de installaties voor hernieuwbare energie

Hoe zit het met het einde van het compensatieprincipe aan de kostenkant van het net?

Régis Lambert: In 2018 had BRUGEL beslist het einde van de vergoedingen voor de kosten van het distributienet uit te stellen tot de inwerkingtreding van de MIG6. Tegelijkertijd hadden we duidelijk gemaakt dat we ons het recht voorbehouden om onze kopie te herzien als de situatie dat zou vereisen. In 2019 heeft BRUGEL dan ook logischerwijs beslist om haar oorspronkelijke beslissing terug te draaien. Aangezien MIG6 voor onbepaalde tijd werd uitgesteld en niemand wist wanneer hij in werking zou treden, heeft de raad van bestuur van BRUGEL beslist om het einde van de vergoeding niet langer aan dit project te koppelen. En in juli 2019 heeft BRUGEL het einde van de vergoeding in januari 2020 gevalideerd.

Hoe bent u erin geslaagd om innovatieve projecten zoals energiegemeenschappen te beheren zonder over de nodige wetgevende instrumenten te beschikken?

Régis Lambert: In juni 2019 hebben we de mogelijkheid geactiveerd die aan BRUGEL wordt geboden om - conform de ordonnantie - af te wijken van de marktregels en de tariefregelgeving. Een proactieve interpretatie van dit artikel heeft ons in staat gesteld een afwijkend kader op te zetten (de zogenaamde 'regulatory sandbox'). Deze procedure wordt vaak gebruikt in Angelsaksische landen om innovatieve technologieën, nieuwe modellen of business te testen.

Dit afwijkende kader heeft ons in staat gesteld om in zeer specifieke gevallen af te wijken van bepaalde regels die anders van toepassing zouden zijn. In november 2019 ontvingen we de eerste formele aanvragen van projectverantwoordelijken. Zo konden twee proefprojecten voor collectief zelfverbruik worden opgezet.

Wij zijn ons ervan bewust dat het projecten van deze omvang zijn die ons in staat stellen alle werkmethoden te definiëren die wij in de toekomst in ons structurele kader moeten opnemen. Gezien de stedenbouwkundige kenmerken die eigen zijn aan Brussel, zijn projecten voor collectief zelfverbruik en energiegemeenschappen essentieel voor de ontwikkeling van duurzame energie en de energietransitie. Met dit type formule kunnen particulieren die geen dak hebben, zich aansluiten bij een gemeenschappelijk project voor de installatie van fotovoltaïsche panelen.

Hoe denkt u deze concepten te integreren in uw structurele kader?

Régis Lambert: In het komende structurele kader zal de uitdaging erin bestaan om een tekst te schrijven die voldoende eenvoudig en leesbaar is. Hoewel deze projecten tegemoetkomen aan voor de hand liggende behoeften, hebben ze ook een extra complexiteitslaag. De energiefactuur dreigt door een toename van het aantal gesprekspartners en mogelijke technologieën nog ingewikkelder te worden voor de gemiddelde consument. Deze ingrijpende veranderingen zullen ook een grote investering vereisen op het gebied van communicatie, tenminste als we willen dat deze opportuniteiten verder reiken dan de kleine kring van ingewijden. In deze context moet worden vermeden dat er een kloof ontstaat tussen "geïnformeerde" en "niet-geïnformeerde" consumenten.

Intern beheer

Hoe verliep de lancering van uw extranet?

Régis Lambert: Ons nieuwe extranet dat eind 2018 in gebruik werd genomen, maakt een dynamischer en beter beveiligd beheer van groenestroomcertificaten door de gebruikers mogelijk. De verkooptransacties worden voortaan onmiddellijk uitgevoerd zonder tussenstappen, in tegenstelling tot vroeger. De leveranciers hebben nu de mogelijkheid om rechtstreeks via ons extranet de garanties van oorsprong te beheren en groenestroomcertificaten te annuleren.

En hoe heeft de tool zich in de loop van het jaar ontwikkeld?

Régis Lambert: In 2019 hebben we ons nieuwe systeem, dat in 2018 is ontwikkeld, echt kunnen testen. Nadat begin 2019 een luik voor garanties van oorsprong, uitsluitend bestemd voor leveranciers, ter beschikking werd gesteld, konden alle belanghebbenden (leveranciers, prosumenten, enz.) ten volle profiteren van dit instrument. De feedback is over het algemeen positief. Sindsdien zijn we begonnen met terugkerende update-cycli (in mei en oktober) om het systeem en de functies te verbeteren.

Hoe beoordeelt u de manier waarop uw dienst zijn opdrachten uitvoert?

Régis Lambert: Wij hebben een interne analyse uitgevoerd om de kwaliteit van de uitvoering van onze opdrachten te meten en de uit te voeren taken te relateren aan de middelen die ons ter beschikking staan. Daarna volgde een kritische en vergelijkende analyse van de behoeften in relatie tot de beschikbare middelen. We hebben ook de verwezenlijking van onze opdrachten op korte, middellange en lange termijn geëvalueerd. Uiteindelijk hebben we vastgesteld dat onze middelen ontoereikend zijn in verhouding tot de ons toegewezen opdrachten en ons almaar groeiend takenpakket. Dit heeft geleid tot aanwervingen en een selectieprocedure om twee extra adviseurs op het gebied van hernieuwbare energie aan te werven. Een adviseur zal zich toespitsen op het ondersteuningssysteem en de andere op de traceerbaarheid. Tussen november 2018 en januari 2020 is het aantal medewerkers van onze dienst gestegen van 3 naar 7.