De 6 vakgebieden van BRUGEL

5. Markt en netten

Interview met Farid Fodil-Pacha


DOWNLOAD DIT HOOFDSTUK
DELEN

Twitter  /  

Linkedin  /  

Facebook



Voor de energiesector (elektriciteit en gas), volgden de opdrachten van de dienst Markt en Netten van BRUGEL drie krachtlijnen in 2019: de technische omkadering van het elektriciteits- en gasnet, het toezicht op de leveringsmarkt van elektriciteit en gas en de implementatie van de flexibiliteitsmarkt. Voor de gewestelijke watersector voerde de dienst Markt en Netten in 2019 audits van de werking van de sector uit en werkte de dienst mee aan andere opdrachten van BRUGEL (de tariefcontrole en het opstellen van algemene verkoopsvoorwaarden).

1. Opvolging van het beheer van de netten

Om het technisch beheer van het elektriciteits- en gasnet te verzekeren, zorgt BRUGEL voor de implementatie van niet-discriminerende, betrouwbare en performante netten. Hiertoe analyseert de dienst Markt en Netten elk jaar de investeringsplannen van de DNB (distributienetbeheerder) en de TNB (transmissienetbeheerder), de verslagen inzake de kwaliteit van de dienstverlening door de netbeheerders, evenals bepaalde openbare dienstverplichtingen van de DNB (openbare verlichting, veiligheid van de binneninstallaties voor gas en conversie van de gasnetten).

Energietransitie

Het centrale thema dat nu en in de komende jaren het beleid van BRUGEL inzake de ontwikkeling en het beheer van de netten zal bepalen, is de energietransitie. Deze energietransitie heeft betrekking op alle doelstellingen die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zich heeft gesteld naar aanleiding van de Europese ambitie om tegen 2050 koolstofneutraal te zijn.

"Wat de energietransitie betreft, heeft het Gewest zich ambitieuze doelstellingen gesteld, waaronder de bevordering van de productie van hernieuwbare energie, het koolstofvrij maken van verwarmingsinstallaties, het uit de markt nemen van alle voertuigen die op fossiele brandstoffen rijden, de ontwikkeling van energiegemeenschappen, enz.", legt Farid Fodil-Pacha uit. "Al deze oplossingen die verband houden met de energietransitie hebben een grote impact op de markt en het distributienet. Een van de taken van BRUGEL is ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van het net alle geïmplementeerde oplossingen kan ondersteunen. We hebben in die zin aanpassingen van het rechtskader voorgesteld."

Slimme meters

In deze context is BRUGEL gestart met een analyse van de economische, ecologische en sociale mogelijkheden voor de inzet van slimme meters. In deze studie werden drie verschillende modellen geëvalueerd:
  • een model dat volledig in overeenstemming is met de ordonnantie, met een bindend 'opt-in' systeem dat, voor bepaalde niches, de voorafgaande toestemming van de klant vereist voordat de meter wordt geïnstalleerd;
  • een tussenmodel in overeenstemming met de ordonnantie, maar met een 'opt-out' toestemming die bepaalt dat de klant de aansluiting op de geïnstalleerde meter op elk moment kan herroepen;
  • een model op grote schaal, dat voorziet in de wijdverspreide inzet van slimme meters met een 'opt-out' systeem.


Uit de evaluatie is gebleken dat enkel de twee 'opt-out' modellen interessant waren. Daarnaast is uit de studie gebleken dat de economische, sociale en ecologische opportuniteiten groter zijn bij het model op grote schaal. Op basis hiervan beveelt BRUGEL een geleidelijke en volledige invoering van slimme meters aan, na een voorbereidende overgangs- en analysefase.

Alternatieve mobiliteit

Het thema "elektrische voertuigen" is essentieel voor het Gewest. De aansluiting van deze voertuigen op het elektriciteitsnet - thuis en in de openbare ruimte - is inderdaad een van de grote uitdagingen die moeten worden aangegaan, met name met het oog op het door de regering goedgekeurde energie- en klimaatplan 2030, dat voorziet in een verbod op diesel in 2030 en op benzine en LPG in 2035.

"We zijn ons ervan bewust dat dit een transversale kwestie is die buiten de exclusieve bevoegdheid van de regulator valt", legt Farid Fodil-Pacha uit. "Daarom hebben we gepleit voor de ontwikkeling van een geïntegreerde visie op gewestelijk niveau. SIBELGA, die in opdracht van het Parlement de gewestelijke en lokale overheden bijstaat bij de uitrol van laadpalen, heeft voorgesteld om een project op te starten voor de installatie van 50 laadpalen. Wij hebben de gegrondheid van dit voorstel aangevochten en vinden dat het niet in overeenstemming is met de Europese richtlijn, die bepaalt dat dit soort initiatieven in de eerste plaats door de particuliere sector moet worden uitgevoerd. Vervolgens hebben we de regering aanbevolen om een gewestelijke taskforce op te richten om verschillende aspecten te bespreken, waaronder mobiliteit, ruimtelijke ordening, de beperkingen van het elektriciteitsnet, enz. Deze dynamiek zou het mogelijk maken om een geïntegreerde visie te ontwikkelen, die veel verder gaat dan die van de DNB. De regering heeft ons advies ook gevolgd."

Regelgevend kader

In het kader van de Europese regelgeving die Europese "Grid Codes" (netcodes) oplegt voor de aansluiting van gedecentraliseerde producties en bepaalde installaties van klanten, heeft BRUGEL in 2019 een reeks technische vereisten goedgekeurd in verband met deze regelgeving.

"Deze goedkeuringen, in samenspraak met de andere regulatoren, zullen een aanzienlijke impact hebben op de aansluiting van gedecentraliseerde installaties", legt Farid Fodil-Pacha uit. "Deze dynamiek heeft geleid tot de implementatie van een hele reeks reglementen met betrekking tot de aansluiting van gedecentraliseerde productie-installaties en bepaalde installaties van klanten."

De distributienetbeheerders die binnen SYNERGRID gegroepeerd zijn, hebben deze hervorming ook aangegrepen om de regelgeving voor de aansluiting van decentrale producties in België te actualiseren. Dit voorschrift C10/11, dat na discussies met de regulatoren van het gewest is goedgekeurd, is in 2019 van kracht geworden.

SYNERGRID heeft als taak de gemeenschappelijke belangen van de beheerders van netten in België, van transmissie van elektriciteit (Elia), van vervoer van aardgas (Fluxys) en van de distributie van elektriciteit en aardgas (distributienetbeheerders - DNB's) te behartigen.

Wijzigingen van de technische reglementen

In 2019 heeft SIBELGA ook een reeks wijzigingen aan de technische reglementen ingevoerd. Een van de belangrijkste wijzigingen was het voorstel om een forfaitair tarief in te voeren voor de versterking van de collectieve aansluitingen.

"Deze maatregel is vooral bedoeld om te anticiperen op de komst van elektrische voertuigen in appartementsgebouwen met parkeerplaatsen. De wijziging werd eind 2019 ingevoerd en zal in 2020 worden doorgelicht. Aangezien de capaciteiten van onze distributienetten zijn gekalibreerd om te voldoen aan een samenvoeging van het verbruik, wordt momenteel slechts 20% van het verbruik synchroon in aanmerking genomen. Met de komst van elektrische voertuigen zal dit paradigma veranderen, met name wat betreft de collectieve aansluitingen voor particulieren. Het is daarom essentieel om na te denken over een oordeelkundige verdeling van de beschikbare capaciteit om een ongebreidelde toename te voorkomen. Om deze paradigmaverschuiving mogelijk te maken, moet het wettelijk kader worden aangepast om de installatie van slimme meters en de oprichting van energiegemeenschappen, die in staat zijn om een rationeel capaciteitsbeheer te garanderen, mogelijk te maken", benadrukt Farid Fodil-Pacha. "De huidige aanpak, die erin bestaat om de capaciteit te verhogen in functie van de vraag, zal binnenkort niet meer mogelijk zijn."

Clean Energy Package

Het Clean Energy Package van Europa mikt ook op een volledige energietransitie. Om deze dynamiek te stimuleren en verschillende innovatieve oplossingen te integreren, wil Europa nu de klant centraal stellen in dit debat.

"Europa wil de consument een actievere rol geven door hem een reeks maatregelen aan te bieden en hem bepaalde rechten te garanderen", verduidelijkt Farid Fodil-Pacha. "Volgens deze benadering moet de Europese klant energie kunnen kopen en verkopen, zijn flexibiliteit kunnen valoriseren, over dynamische tarieven kunnen beschikken, slimme meters kunnen gebruiken, enz. Het is dus aan de lidstaten om deze maatregelen ten uitvoer te leggen, zodat de consumenten er daadwerkelijk bij betrokken kunnen worden."

Deze maatregelen zijn aldus gegroepeerd in een reeks wetsteksten en hebben betrekking op hervormingen van de regelgeving, technische hervormingen, stimulansen, enz.

Investeringsplannen

In 2019 voerde BRUGEL een innovatieve formule in in het kader van de herziening van de investeringsplannen voor elektriciteit en gas van de DNB (SIBELGA) en de TNB (ELIA). BRUGEL organiseerde een openbare raadpleging over de ontwerpen van investeringsplannen. Om de deelname aan deze openbare raadpleging te vergemakkelijken en om zoveel mogelijk spelers bewust te maken van het belang en de doelstellingen van deze investeringsplannen, organiseerde BRUGEL een openbare presentatie. De spelers in de energiesector en het maatschappelijk middenveld gaven massaal gehoor aan deze oproep. Tijdens deze raadpleging toonden de deelnemers bijzondere belangstelling voor de slimme meters en de integratie van elektrische voertuigen in het net.

Inhoudelijk blijkt uit het gasinvesteringsplan 2020-2024 van SIBELGA dat de investeringen in het net zijn gedaald ten opzichte van de drie voorgaande jaren, voornamelijk door het einde van de werken voor de aansluiting van het nieuwe station Overijse. BRUGEL stelt in het bijzonder vast dat de door SIBELGA geplande investeringen vooral betrekking hebben op de goede werking van het net.

"In 2019 hebben we ook vastgesteld dat de bedragen die in het investeringsplan voor elektriciteit worden voorgesteld, aanzienlijk zijn gestegen in vergelijking met de bedragen die in de voorgaande jaren werden voorgesteld", aldus Farid Fodil-Pacha. "Deze stijging wordt verklaard door de stijging van de kosten (van 20 tot 30%) van de werkzaamheden voor het leggen van kabels en aansluitingen."

"Wat het programma voor de uitrol van slimme meters betreft, hebben we vastgesteld dat de DNB zijn eigen interpretatie van de elektriciteitsordonnantie handhaaft", legt Farid Fodil-Pacha uit. "De regulator heeft erop gewezen dat volgens de nieuwe bepalingen van de elektriciteits- en gasordonnantie, de invoering van slimme meters eerst moet worden onderworpen aan evaluaties en regelgevende handelingen. In overeenstemming met de bepalingen van artikel 24te van de elektriciteitsordonnantie, heeft BRUGEL geoordeeld dat de vervanging van de bestaande A+/A- meters slechts kan gebeuren na voorafgaande evaluaties."

BRUGEL heeft daarnaast verduidelijkt dat de Europese richtlijn betreffende de energie-efficiëntie, het technische reglement en het besluit groene elektriciteit voldoende zijn als kader om SIBELGA in staat te stellen niet-communicerende slimme meters te installeren voor prosumers, nieuwe aansluitingen (nieuwe gebouwen of grondige renovatie) en elektrische voertuigen.

Veiligheid en kwaliteit van de bevoorrading van het gasnet

Sinds enkele jaren tonen de indicatoren een geleidelijke verbetering van de kwaliteit van de gasbevoorrading. Deze capaciteit om aan de vraag te voldoen, is het gevolg van de dichtheid en de omvang van het net, dat het volledige grondgebied van het gewest bestrijkt. De conversie naar rijk gas (15% meer calorisch vermogen voor hetzelfde gasvolume) en de recente installatie van een nieuw station in Overijse hebben deze capaciteit verder verhoogd.

"De enige hypothetische stressfactor in de toeleveringsketen is in feite een eventuele aardbeving in Nederland - dat Brussel van gas voorziet - als gevolg van de exploitatie van arme gasvelden", legt Farid Fodil-Pacha uit. Het andere aspect van de kwaliteit van het aanbod betreft het relatief kleine aantal lekken en incidenten op het systeem. "In Vorst, waar water in de leidingen insijpelde, werd de gasbevoorrading bij 180 klanten toch nog gedurende enkele dagen onderbroken. Maar dit soort incidenten blijft uitzonderlijk", voegt hij eraan toe.

Veiligheid en kwaliteit van de bevoorrading van het elektriciteitsnet

Betreffende de bevoorradingszekerheid blijkt uit de analyse van de door SIBELGA overgemaakte metingen van de belasting van de HS-en de LS-netten dat afgezien van enkele op zichzelf staande situaties het distributienet elektriciteit over een aanzienlijke reservecapaciteit beschikt. Er zullen zich op korte en middellange termijn geen verzadigingsproblemen voordoen op deze netten. Wat de bevoorradingskwaliteit van de netgebruikers betreft, tonen de indicatoren dat de kwaliteit van de continuïteit van de bevoorrading de afgelopen 10 jaar lichtjes verbeterd is.

"Om de duurzaamheid van deze voorzieningszekerheid te verzekeren, is het nu essentieel om rekening te houden met de potentiële impact van de ontwikkeling van elektrische voertuigen op de distributiecapaciteitsreserves", legt Farid Fodil-Pacha uit. Zoals bepaald in de Ordonnantie, is het aan de DNB om te voorzien in maatregelen voor het beheer van de vraag om te voorkomen dat de capaciteit wordt verhoogd of vervangen. Het is daarom noodzakelijk om te anticiperen op de komst van elektrische voertuigen en om intelligentie in dit net te injecteren, zodat het 'smarter' kan worden.

Incentive regulation

In 2019 voltooide BRUGEL de implementatie van het nieuwe incentive regulation-systeem voor de doelstellingen van de DNB. Dit meerstappenproces omvat het definiëren van de opdrachten, het ontwikkelen van indicatoren, het vaststellen van drempelwaarden voor deze indicatoren, het vaststellen van prestatietrajecten, enz.

"In 2019 heeft onze dienst de definitieve lijst opgesteld van de prestatie-indicatoren van de DNB voor deze drie hoofdopdrachten, namelijk: de opdracht van netbeheerder met doelstellingen inzake de kwaliteit van de bevoorrading, de opdracht van beheerder van de meters en meetgegevens met indicatoren betreffende de termijnen en de kwaliteit van de gegevensoverdracht en de opdrachten voor werken uitgevoerd voor de leveranciers met indicatoren inzake de termijnen voor de uitvoering en de overdracht van de informatie aan de leveranciers."

Eind 2019 stelde BRUGEL de definitieve lijst van deze indicatoren en hun prestatietrajecten tot 2024 voor. BRUGEL stelde ook voor elke indicator een bonus/malussysteem voor. Het incentive regulation-systeem zal in 2020 operationeel worden en de eerste resultaten zullen in 2021 beschikbaar zijn. Het is op basis van deze resultaten dat de bonus/malus voor elke indicator zal worden berekend.

Beheer van de openbare verlichting

Wat de opdrachten inzake de openbare verlichting betreft, blijkt uit het programma 2020 een stijging van het budget ten opzichte van het programma 2019 met 16%. Dit is vooral te verklaren door het feit dat ook IT-projecten volgens de nieuwe tariefmethodologie in aanmerking worden genomen, maar ook door de stijging van de onderaannemingskosten.

"Gezien het belang van de opdracht van openbare dienstverlening met betrekking tot het beheer van de openbare verlichting, heeft BRUGEL er bij de verantwoordelijke instanties voor gepleit dat bij een volgende wijziging van de ordonnantie de DNB zou worden verplicht om een echt investeringsplan voor de openbare verlichting op te stellen", legt Farid Fodil-Pacha uit. "Dit plan moet rekening houden met de behoeften aan vernieuwing van het park, de op basis van objectieve criteria gemotiveerde verzoeken van de gemeenten, de doelstellingen op het gebied van energie-efficiëntie en de behoeften aan gedeeld gebruik van de infrastructuur in het kader van de Smart City-visie."

2. Toezicht op de markt van de levering van gas en elektriciteit

Volgens het Brusselse wettelijke kader moeten energieleveranciers over een vergunning beschikken om elektriciteit of gas te kunnen verkopen op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. BRUGEL heeft tot taak de vergunningsaanvragen die de leveranciers hem voorleggen, te ontvangen, te analyseren en er een advies over uit te brengen. Sedert de inwerkingtreding van de nieuwe ordonnantie beslist BRUGEL ook over het al dan niet toekennen van deze vergunningen voor de elektriciteitsmarkt.

Toekenning en intrekking van leveringsvergunningen

In 2019 heeft BRUGEL dus twee bijkomende gasvergunningen voor de Brusselse markt toegekend, wat het totaal aantal afgeleverde vergunningen op 35 brengt. "Deze cijfers moeten echter wel genuanceerd worden", waarschuwt Farid Fodil-Pacha. "Slechts 18 elektriciteitsleveranciers en 16 gasleveranciers zijn echt actief in het professionele segment en slechts 6 in het huishoudelijke segment. Tegelijkertijd hebben we de elektriciteitsvergunning van leverancier Uniper, die enkel in het professionele segment actief was, ingetrokken naar aanleiding van zijn verzoek tot afstand wegens stopzetting van de activiteit".

Overnames en fusies

ENECO, dat sinds 2003 aanwezig was op de Belgische markt, werd in 2019 voor 80% overgenomen door MITSUBISHI CORPORATION en voor 20% door CHUBU. MITSUBISHI CORPORATION koestert grote ambities op het vlak van energietransitie, terwijl CHUBU (dat over zo'n 10,2 miljoen retailcontracten beschikt) het derde grootste energiebedrijf in Japan is (voornamelijk actief op het vlak van duurzame energie).

Na de overname in 2018 door de groep TOTAL werden alle aanbiedingen van leverancier POWEO overgedragen aan LAMPIRIS. Zo verdween ook het merk POWEO op 1 juni 2019 van de markt.

ATRIAS

In juni 2019 werd een bemiddelingsprocedure gestart tussen ATRIAS en de IT-dienstverlener, zodat het platform in september 2021 live kan gaan. Hoewel BRUGEL deze stap voorwaarts toejuicht, betreurt de Brusselse regulator dat dit instrument helaas niet in staat zal zijn om de uitdagingen van de energietransitie aan te gaan.

"Hoewel ATRIAS bevredigende antwoorden biedt in termen van de vlotheid van de transacties en operaties, biedt het platform geen hoogwaardige oplossingen om de installatie van slimme meters met belastingcurves te beheren, de energiegemeenschappen te monitoren, het beheer van de dynamische tarieven voor te stellen of te voldoen aan de technische behoeften die inherent zijn aan elektrische voertuigen. We zijn tot de conclusie gekomen dat het op de lange termijn waarschijnlijk nodig zal zijn om aanvullende of parallelle oplossingen voor ATRIAS te ontwikkelen", verduidelijkt Farid Fodil-Pacha.

3. Implementatie van de flexibiliteitsproducten van Elia

Op een flexibiliteitsmarkt in volle ontwikkeling moet de klant voortaan in staat zijn flexibiliteit te verkopen aan zijn energieleverancier (of aan een andere commerciële speler). Dat wil zeggen dat hij de mogelijkheid moet hebben om zijn verbruik (of productie) te moduleren al naargelang de externe prijssignalen. Deze flexibiliteit wordt voornamelijk door ELIA gekocht om het evenwicht op haar net te bewaren, en door de BRP’s (Balance Responsible Parties) voor het evenwicht van hun energieportefeuilles. In de toekomst zullen de DNB's deze flexibiliteit ook kunnen kopen om congesties te beheren of om de vervanging of vergroting van de distributiecapaciteit van hun net te voorkomen.

Beheer van de meetgegevens van de flexibiliteit

In 2018 hebben de nieuwe elektriciteits- en gasordonnanties SIBELGA de bevoegdheid verleend voor het beheer van de meetgegevens van de flexibiliteit. In 2019 heeft BRUGEL de toepassing van deze nieuwe ordonnantie gecontroleerd en bepaalde tekortkomingen aan het licht gebracht.

"We hebben vastgesteld dat sommige definities - zoals die van flexibiliteitsleverancier of vraagbeheer bijvoorbeeld - niet compatibel waren met de definities die op federaal of Europees niveau werden voorgesteld", legt Farid Fodil-Pacha uit. "Wij hebben ook vastgesteld dat de ordonnantie die de DNB een nieuwe opdracht voor het beheer van de meetgegevens toekent, ELIA als gewestelijke transmissienetbeheerder is vergeten. Deze tekortkomingen werden in aanmerking genomen en mee opgenomen in het advies van BRUGEL over de hervorming van de elektriciteitsordonnantie."

Watersector

Audit van de sector

In januari 2018 werd BRUGEL door het Brussels Parlement belast met een opdracht van expertise en monitoring van de werking van de watersector en de openbare dienstverlening van de operatoren VIVAQUA en BMWB. De waterordonnantie heeft BRUGEL tevens de eenmalige opdracht toevertrouwd om een audit uit te voeren van de werking van de sector. Om deze audit uit te voeren, heeft BRUGEL een algemene analyse van de sector uitgevoerd alvorens specifieke audits te lanceren van het assetmanagementbeleid en de kwaliteit van de diensten van de operatoren in de sector.

Kwaliteit van de diensten

De algemene studie heeft zodoende verbeterpunten kunnen definiëren met betrekking tot het responspercentage van het callcenter, de registratie van klachten, de verbetering van de gegevensoverdracht tussen de front- en backoffice, de herziening van de procedure voor de invordering van onbetaalde facturen en de optimalisering van de rondes voor de meteropnemingen. Rekening houdend met de resultaten van deze eerste analyse, heeft BRUGEL in 2019 een specifieke audit gelanceerd, met als doel om, op basis van de huidige situatie en de beste praktijken, aanbevelingen te formuleren en indicatoren te identificeren om de kwaliteit van de dienstverlening aan de watergebruikers te garanderen.

Asset management

Tijdens de algemene sectoranalyse heeft BRUGEL ook enkele tekortkomingen vastgesteld op het vlak van asset management. BRUGEL heeft vastgesteld dat het waterzuiveringsnet en de collectoren van VIVAQUA te kampen hebben met een historische onderinvestering. Een deel van bevoorradingsnet vereist ook een sterker onderhoudsbeleid. "We zijn tot de conclusie gekomen dat een goed beheer van de activa en een beleid voor de vervanging van de assets nu essentieel zijn voor de duurzaamheid van het net", verklaart Farid Fodil-Pacha. "Daarom heeft BRUGEL beslist om een audit uit te voeren van het assetmanagementbeleid van de operatoren, die de eerste vastgestelde tekortkomingen bestrijkt en een impact heeft op de kwaliteit van bepaalde diensten aan de watergebruikers."




Farid Fodil Pacha

Verantwoordelijke voor de technische dienst Markt en Netten bij BRUGEL





De marktbehoeften en de ontwikkeling van de netten op één lijn brengen!



BRUGEL heeft beslist om een audit uit te voeren van het assetmanagementbeleid van de operatoren, die de eerste vastgestelde tekortkomingen bestrijkt en een impact heeft op de kwaliteit van bepaalde diensten aan de watergebruikers.